طلاق بعد از بخشیدن مهریه

طلاق بعد از بخشیدن مهریه؛ بررسی حقوقی، شرعی و روانی موضوع

طلاق یکی از موضوعات حساس در زندگی مشترک است که می‌تواند به دلایل مختلفی از جمله ناسازگاری، مشکلات اقتصادی، خیانت یا دلایل روانی رخ دهد. در برخی موارد، زن به‌صورت داوطلبانه اقدام به بخشیدن مهریه می‌کند تا رضایت شوهر را برای طلاق جلب نماید. این وضعیت که در اصطلاح فقهی و حقوقی با عنوان «طلاق خلع» شناخته می‌شود، نکات مهمی را در بر دارد که در این مقاله به‌طور کامل و جامع مورد بررسی قرار می‌گیرد.

طلاق خلع چیست؟

طلاق خلع نوعی از طلاق است که در آن زن به دلیل کراهت از زندگی با شوهر، حاضر می‌شود در ازای بخشیدن تمام یا بخشی از مهریه یا حتی پرداخت مالی به شوهر، از او طلاق بگیرد. این طلاق در فقه اسلامی پذیرفته شده و در قانون مدنی ایران نیز به رسمیت شناخته شده است.

شرایط وقوع طلاق بعد از بخشیدن مهریه

برای وقوع طلاق خلع، چند شرط باید فراهم باشد:

• کراهت زن از ادامه زندگی مشترک

• بخشش مهریه یا مالی معادل آن از سوی زن به شوهر

• پذیرش طلاق از سوی مرد؛ زیرا در نظام حقوقی ایران، طلاق در اختیار مرد است، مگر در موارد خاص که زن حق طلاق را داشته باشد

در صورتی که مرد طلاق را بپذیرد و زن نیز مهریه‌اش را ببخشد، طلاق خلع انجام می‌گیرد و رابطه زناشویی به پایان می‌رسد.

آیا امکان رجوع پس از طلاق خلع وجود دارد؟

در طلاق خلع، اگر زن به آن مالی که به شوهر بخشیده رجوع کند (مثلاً مهریه را پس بگیرد)، مرد نیز می‌تواند در ایام عده به زن رجوع کند و طلاق باطل خواهد شد. اما اگر زن همچنان از آن مال صرف‌نظر کرده باشد و عده تمام شود، طلاق قطعی است و برای ازدواج مجدد، عقد جدید لازم خواهد بود.

حقوق زن بعد از بخشیدن مهریه و طلاق

برخی زنان تصور می‌کنند که پس از بخشیدن مهریه، دیگر هیچ حقی ندارند، در حالی‌که فقط از حق مهریه صرف‌نظر کرده‌اند. زن پس از طلاق، حقوق زیر را همچنان داراست:

• حق نفقه در دوران عده در صورتی که طلاق رجعی باشد (در طلاق خلع معمولاً رجعی نیست مگر با رجوع به مال)

• حق حضانت فرزند طبق قانون، حضانت فرزندان تا ۷ سالگی با مادر است

• حق دریافت اجرت‌المثل در صورت مطالبه و اثبات انجام کارهایی در منزل شوهر به‌صورت رایگان و با نیت جلب رضایت او

• حق دریافت جهیزیه

طلاق بعد از بخشیدن مهریه چه تأثیری بر آینده زن دارد؟

بخشش مهریه اقدامی است که باید با آگاهی کامل و بررسی پیامدهای آن انجام شود. گاهی زنان از روی احساسات یا فشار خانواده، بدون بررسی عواقب، مهریه را می‌بخشند و بعداً دچار پشیمانی می‌شوند. پیامدهای احتمالی عبارتند از:

• فقدان پشتوانه مالی در شروع زندگی مستقل پس از طلاق

• کاهش قدرت چانه‌زنی در دعواهای حقوقی یا حضانت

• احساس ندامت و بی‌عدالتی به‌ویژه اگر طلاق از روی اجبار باشد

بنابراین توصیه می‌شود که زنان پیش از بخشیدن مهریه با وکیل مشورت کرده و تبعات آن را دقیق بررسی کنند.

نظر فقه و شرع درباره بخشیدن مهریه و طلاق

در فقه اسلامی، مهریه حق مسلم زن است و بخشیدن آن کاملاً اختیاری است. اگر زن با رضایت کامل، مهریه را ببخشد و مرد هم او را طلاق دهد، این طلاق شرعی و قانونی است. با این حال، اگر زن تحت فشار یا اجبار خانواده یا همسر اقدام به بخشش مهریه کند، این بخشش از منظر شرع باطل است، زیرا رضایت شرط صحت آن است.

نقش خانواده و اطرافیان در طلاق بعد از بخشش مهریه

در بسیاری از موارد، خانواده‌ها با نیت حل مشکل یا حفظ آبرو، زن را به بخشش مهریه ترغیب می‌کنند. این امر اگر بدون در نظر گرفتن منافع و آینده زن باشد، ممکن است آسیب‌های جدی روانی و مالی برای او در پی داشته باشد. نقش خانواده باید حمایتی و آگاهانه باشد، نه تحمیلی و منفعل.

آثار روانی طلاق پس از بخشش مهریه

زنانی که پس از بخشیدن مهریه طلاق می‌گیرند، ممکن است دچار احساس ضعف، ندامت، ناامنی و کاهش اعتماد به نفس شوند. حمایت روانی، مشاوره فردی و خانوادگی، آگاهی‌بخشی و برنامه‌ریزی برای آینده، از جمله راهکارهایی است که می‌تواند در عبور از این مرحله کمک‌کننده باشد.

طلاق توافقی و بخشش مهریه؛ تفاوت‌ها و شباهت‌ها

اگرچه در طلاق خلع زن مهریه را می‌بخشد، در طلاق توافقی ممکن است هر دو طرف به توافقی جامع‌تر درباره مسائل مالی، حضانت، جهیزیه و مهریه برسند. تفاوت مهم این است که در طلاق توافقی معمولاً زن از شوهر کراهت ندارد بلکه هر دو تمایل به جدایی دارند، اما در طلاق خلع عامل اصلی، کراهت زن است.

نتیجه‌گیری

طلاق بعد از بخشیدن مهریه موضوعی حساس و چندوجهی است که هم جنبه فقهی و قانونی دارد و هم جنبه روانی و اجتماعی. زنانی که در چنین موقعیتی قرار می‌گیرند باید آگاهانه، بدون فشار و با مشورت متخصصان تصمیم بگیرند. بخشیدن مهریه در ازای طلاق اگر با شناخت کامل از حقوق و عواقب آن همراه باشد، می‌تواند راهی برای رهایی از زندگی ناموفق باشد، اما اگر ناآگاهانه و احساسی انجام شود، ممکن است به ضرر زن تمام شود. بنابراین، اطلاع از قوانین، مشاوره حقوقی و حمایت روانی از مهم‌ترین ابزارهایی هستند که زنان در چنین شرایطی باید به آن‌ها مجهز باشند.