درد دور ناف و حالت تهوع نشانه چیست؟
درد در ناحیه دور ناف همراه با حالت تهوع، یکی از علائمی است که می‌تواند دلایل متعددی داشته باشد؛ از مشکلات گوارشی ساده گرفته تا بیماری‌های جدی که نیاز به درمان فوری دارند. تشخیص دقیق علت این علائم نیاز به بررسی کامل تاریخچه پزشکی، معاینه بالینی و در برخی موارد آزمایش‌های تکمیلی دارد. در این مقاله، علل شایع و کمتر شایع درد دور ناف و تهوع را به زبان ساده توضیح داده‌ایم تا درک بهتری از این علائم حاصل شود.
محل دقیق درد ناف چه اطلاعاتی به ما می‌دهد؟
منطقه دور ناف یا ناحیه “پری‌امبلیکال” بخشی از شکم است که ارگان‌های مختلفی در اطراف آن قرار دارند، از جمله روده باریک، بخشی از روده بزرگ، برخی غدد لنفاوی شکمی، رگ‌های خونی و همچنین اعصاب. بنابراین درد در این ناحیه می‌تواند ناشی از اختلال در هر یک از این بخش‌ها باشد. همراهی این درد با حالت تهوع می‌تواند نشان‌دهنده درگیری سیستم گوارشی باشد.
آپاندیسیت؛ یکی از دلایل شایع درد ناف با تهوع
یکی از مهم‌ترین علل درد دور ناف که معمولاً با تهوع، بی‌اشتهایی و گاهی تب همراه است، آپاندیسیت حاد است. این درد معمولاً ابتدا در اطراف ناف احساس می‌شود و سپس به سمت پایین شکم (سمت راست) منتقل می‌شود. تهوع، استفراغ و ناتوانی در خوردن غذا نیز علائم رایج هستند. اگر این علائم را دارید و درد در حال تشدید است، باید فوراً به پزشک مراجعه کنید.
انسداد روده یا گرفتگی روده‌ها
انسداد روده یا «ایلئوس» یکی دیگر از شرایطی است که ممکن است باعث درد در ناحیه ناف همراه با تهوع یا استفراغ شود. این وضعیت زمانی رخ می‌دهد که مسیر عبور محتویات گوارشی در روده‌ها مسدود شود. علائمی مانند نفخ شدید، ناتوانی در دفع گاز یا مدفوع و دردهای کولیکی از نشانه‌های این مشکل است. انسداد روده یک وضعیت اورژانسی محسوب می‌شود.
گاستروانتریت (عفونت ویروسی یا باکتریایی)
یکی از شایع‌ترین علل درد شکم و تهوع، به‌ویژه در کودکان و نوجوانان، عفونت گوارشی یا گاستروانتریت است. این عفونت‌ها معمولاً ناشی از ویروس‌ها یا باکتری‌ها بوده و همراه با اسهال، استفراغ، تب و بی‌حالی هستند. درد ممکن است در ناحیه دور ناف متمرکز شود و معمولاً چند روز طول می‌کشد. در بیشتر موارد با استراحت، مصرف مایعات و رژیم غذایی سبک، بهبود حاصل می‌شود.
سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS)
سندرم روده تحریک‌پذیر یک اختلال عملکردی دستگاه گوارش است که با درد شکمی، نفخ، تهوع، یبوست یا اسهال همراه است. درد در این بیماری ممکن است در اطراف ناف متمرکز شود و معمولاً پس از دفع مدفوع کاهش پیدا می‌کند. این بیماری مزمن است و تحت تأثیر عوامل روانی مانند استرس نیز تشدید می‌شود.
فتق ناف یا اطراف ناف
در برخی افراد، مخصوصاً نوزادان یا بزرگسالانی که سابقه فشار شکمی شدید دارند، فتق نافی می‌تواند رخ دهد. در این حالت، بخشی از روده یا بافت شکمی از دیواره شکم بیرون می‌زند. این عارضه ممکن است با درد دور ناف و تهوع همراه باشد، به‌ویژه اگر فتق دچار گیر افتادگی شود. در صورت وجود برآمدگی قابل لمس در اطراف ناف که دردناک و غیرقابل جااندازی است، مراجعه فوری به پزشک لازم است.
مشکلات گوارشی ناشی از تغذیه یا حساسیت
مصرف غذاهای ناسازگار، مسمومیت غذایی یا حساسیت به لاکتوز یا گلوتن می‌تواند موجب بروز درد شکمی اطراف ناف همراه با تهوع و دل‌پیچه شود. معمولاً این دردها به صورت موقتی هستند و با حذف ماده غذایی محرک یا درمان مسمومیت، رفع می‌شوند. در صورت تکرار این نوع علائم، انجام آزمایش‌های عدم تحمل غذایی توصیه می‌شود.
علل کمتر شایع اما مهم
در برخی موارد، علل کمتر شایعی مانند مشکلات عروقی شکمی (مانند انسداد شریان مزانتریک)، بیماری‌های التهابی روده (مثل کرون و کولیت اولسروز)، سنگ کیسه صفرا و حتی اختلالات روان‌تنی می‌توانند عامل این درد باشند. در این موارد معمولاً سابقه خانوادگی، نشانه‌های التهابی دیگر یا الگوهای مزمن درد شکمی وجود دارد که پزشک را به سمت تشخیص هدایت می‌کند.
تشخیص درد دور ناف و تهوع
پزشک برای تشخیص دقیق علت درد، ابتدا شرح‌حال کاملی از بیمار می‌گیرد. سپس معاینه شکم انجام می‌شود تا وجود حساسیت، برآمدگی یا سایر علائم بررسی گردد. در برخی موارد، انجام آزمایش خون، ادرار، مدفوع، سونوگرافی شکم یا سی‌تی‌اسکن لازم می‌شود. گاهی اوقات، آندوسکوپی یا کولونوسکوپی نیز برای بررسی دقیق‌تر گوارش انجام می‌شود.
درمان درد ناف و حالت تهوع بر اساس علت
درمان این علائم کاملاً وابسته به علت زمینه‌ای آن‌هاست. به‌طور کلی:
-
عفونت‌های ویروسی با استراحت و مصرف مایعات درمان می‌شوند
-
آپاندیسیت نیاز به جراحی فوری دارد
-
انسداد روده با بستری شدن و گاهی جراحی درمان می‌شود
-
سندرم روده تحریک‌پذیر با اصلاح رژیم غذایی و داروهای آرام‌بخش دستگاه گوارش کنترل می‌شود
-
فتق‌ها بسته به شدت و علائم ممکن است نیاز به جراحی داشته باشند
چه زمانی باید فوراً به پزشک مراجعه کرد؟
اگر یکی از علائم زیر همراه با درد ناف و تهوع وجود دارد، بهتر است سریعاً به پزشک مراجعه شود:
-
تب بالا
-
استفراغ مداوم
-
خون در مدفوع یا استفراغ
-
درد شکم که به‌تدریج شدیدتر می‌شود
-
سفتی شکم یا حساسیت شدید به لمس
-
عدم دفع گاز یا مدفوع برای مدت طولانی
جمع‌بندی
درد دور ناف همراه با حالت تهوع یک علامت رایج ولی غیر اختصاصی است که ممکن است از یک مشکل ساده گوارشی تا یک بیماری اورژانسی مانند آپاندیسیت یا انسداد روده ناشی شود. تشخیص صحیح و به‌موقع با کمک پزشک می‌تواند از عوارض جدی جلوگیری کند. توصیه می‌شود در صورت تداوم علائم یا وجود نشانه‌های هشداردهنده، فرد سریعاً برای ارزیابی بیشتر به مراکز درمانی مراجعه نماید.